Tarihçe

Kılıç kalkan oyununun doğuşu şu şekilde rivayet edilmektedir: Osmanlı ordusunun Bursa’yı ele geçirmek için harekete geçtiği dönemlerde, Bursa kalesi uzun süre kuşatma altında kalmıştır. Kuşatma süresi uzadıkça moraller bozulmaya başlar. Osmanlı ordusu içinden bazı askerler, hem kale içindeki Bizans askerlerinin moralini bozmak, hem de beklemekten sıkılan Osmanlı ordusu askerlerine moral vermek için, Bursa Kalesi dışında ikişerli, dörderli ve daha kalabalık gruplar halinde karşılıklı olarak kılıç ve kalkanları ile oynamaya başlarlar. Ellerinde bulunan kılıç ve kalkanları birbirine vurarak çıkardıkları sesi zamanla ritim haline getirerek, bu ritim eşliğinde silahlı eğitim hareketine benzer hareketler geliştirirler. Bursa Şehri uzun bir kuşatma sonunda hiçbir çarpışma olmadan Bizanslılardan 6 Nisan 1326’ da alınır ve kısa bir süre sonra da Osmanlılar tarafından başkent ilan edilir. Ardından Osmanlı Ordusu Bursa’da toplanmaya başlar ve orduya katılan gençler ilk askerlik eğitimlerini burada yapmaya başlarlar. Genç askerler kılıç ve kalkan ile sürekli yaptıkları eğitimlerini monotonluktan kurtarıp zevkli hale getirebilmek için, geliştirdikleri bu ritim eşliğinde oynadıkları oyunu askerlikle ilgili olayları anlatan figürler haline dönüştürürler. Kılıç ve kalkanların birbirlerine vurmasından çıkan sesler de bu oyunun ritmi olur. 1326 yılında Bursa’da başlayan bu oyun zamanla sivil halkın da asker geçirmelerinde, peştamal kuşanmalarında ve diğer özel günlerinde tekrarlandığı bir halk dansı haline dönüşür ve Bursa’nın bir sembolü haline gelir.

Oyunu halk oyununa dönüştüren kurucusu merhum Mustafa Tahtakıran 1918 yılında Balabanbey Medresesi’nde Kılıç Kalkan figürlerinin orijinalliğini bozmadan oyunun bugünkü koreografisini oluşturmuştur. Ardından da bu oyunu gerek yurtiçi gerekse yurtdışı gösterilerde tanıtmak için 1956 yılında Mustafa Tahtakıran Bursa Kılıç Kalkan Halk Oyunları Derneği’ni kurar. Ayrıca halk evlerinde ve orta öğrenim kurumlarında bu oyunu öğretme ve yayma çabası ile oyunun pek çok eğitim kurumundaki tanınırlığını arttırmış ve 1950 ile 1970li yıllara arasında Kılıç Kalkan oyununun altın çağını yaşamasına sebep olmuştur. Mustafa Tahtakıran ile Bursa Halk Oyunları Derneği ilk yurtdışı festivaline 1958 yılında Pakistan’da katılmıştır. Ardından 1960’da Llangollen İngiltere’de, 1969’da Tunus Kartaca’da ve 2012 yılında yine Llangollen İngiltere’de Dünya birincisi olmuş ve bu birincilikler de devletin makamlarınca onaylanmıştır.

Mustafa Tahtakıran 67 yaşında hayata gözlerini yumarken, arkasında bir şehrin ambleminde yer alan dev bir halk oyunu bırakmıştır.

Kurucumuz Mustafa TAHTAKIRAN’ın Biyografisi

12.05.1906 yılında Bursa’da doğan merhum Mustafa TAHTAKIRAN, öğrenci olduğu yıllarda medresedeki hocalarından öğrendiği Kılıç-Kalkan oyununu, gerek yurt içi gerekse yurt dışında bir sahne düzeni içinde sunmak için ömrünü adamıştır. Önce halk evlerinde sonra orta öğrenim kurumlarında bu oyunu öğretme ve yayma çabası içine girmiş ve bu hazzı tatmıştır. Ekibinin başında iştirak ettiği uluslararası festivallerden iki Dünya Birinciliğini Bursa’ya hediye ederken çabalarının karşılığını fazlasıyla almıştır. Gözlerini dünyaya kapamadan eserinin başarılarını görmüş nadir bir amatör uğraşıcıdır. 03.07.1973 yılında, 67 yaşında hayata gözlerini yumarken, arkasında bir şehrin ambleminde yer alan dev bir eser bırakmıştır. Kendisini saygı ve rahmetle anıyoruz.